Ο Δήμος Παρανεστίου περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό εγκαταλελειμμένων ή περιστασιακά κατοικημένων οικισμών, τα οποία διατηρούν αναλλοίωτη την αρχιτεκτονική τους μορφή, αυτή της αυτόχθονης αγροτικής αρχιτεκτονικής που συναντούμε στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο.
Τέτοια σπίτια υπάρχουν στον Άνω Θόλο, στο Καπνόφυτο, στην Κρήνη, στην Πρασινάδα. Παραδοσιακοί οικισμοί υπό καθεστώς προστασίας δεν υπάρχουν.